काठमाडौं । कन्जरभेटिभ पार्टीको नेतृत्वको दौडमा विजयी भएपछि भारतीय मूलका ऋषि सुनक संयुक्त अधिराज्य बेलायतको नयाँ प्रधानमन्त्री बन्ने भएका छन् । ऋषि बेलायतको पहिलो अश्वेत, पहिलो एसियाली मूलको र पहिलो हिन्दु प्रधानमन्त्री हुनेछन् ।
मंगलबार बेलायतको ५७ औँ प्रधानमन्त्री बन्न लागेका सुनक राजाभन्दा धनी छन् । ४२ वर्षका सुनक बेलायतको दोस्रो कान्छो प्रधानमन्त्री बन्नेछन् । यस अघि सन् १८१२ मा रोबर्ट जेन्किन्सन ४२ वर्षको उमेरमा बेलायती प्रधानमन्त्री भएका थिए भने १७५९ मा जन्मेको विलियम पिट १७५९ मा २४ वर्षको उमेरमै प्रधानमन्त्री बनेका थिए ।
संसारकाे सबैभन्दा पुरानो संसदीय लोकतान्त्रिक मुलुक बेलायतमा गत असारयता तीन जना प्रधानमन्त्री भइसकेका छन् । सरकारका मन्त्रीहरूले धमाधम राजीनामा दिएपछि तत्कालीन प्रधानमन्त्री बोरिस जोन्सनले बाध्य भएर राजीनामा दिएका थिए ।
भदौ अन्तिम साता बेलायती प्रधानमन्त्री बनेकी लिज ट्रसले ४५ दिनभन्दा बढी पद सम्हाल्न सकिनन् । उनको सरकारले ल्याएको आर्थिक नीतिको पार्टीभित्र र बाहिर चर्को आलोचना भएपछि उनी राजीनामा दिन बाध्य भइन्।
को हुन् ऋषि सुनक, कति छ सम्पत्ति ?
सुनकको जन्म सन् १९८० मा साउथह्याम्पटनमा पूर्वी अफ्रिकाबाट बेलायत आएका भारतीय आमाबुवाबाट भएको थियो । ऋषिका बुवा बेलायतको स्वास्थ्य सेवामा काम गर्थे भने उनकी आमा फार्मेसिस्ट थिइन् । उनी आमाबुवाको तीन छोराछोरी मध्ये जेठो सन्तान हुन् ।
सन् २००९ मा उनको विवाह भएको थियो । उनको विवाह भारतीय अर्बपति नारायण मूर्तिकी छोरी अक्षता मूर्तिसँग भारतको बैंग्लुरूमा भएको थियो । अक्षताका बुवा नारायण प्रविधि कम्पनी इन्फोसिसका संस्थापक हुन् भने उनी फेसन डिजाइनर हुन् । ऋषि र अक्षताका दुई छोरी कृष्णा र अनुष्का छन् ।
‘द सन्डे टाइम्स’का अनुसार ऋषि र अक्षतासँग ७३ करोड पाउन्ड सम्पत्ति छ । उनीहरू बेलायतका २५० वटा धनाढ्य परिवारभित्र पर्छन् । रानी एलिजाबेथको मृत्यु अघि प्रकाशित यस वर्षको सूचीमा, रानी एलिजाबेथ द्वितीयको तुलनामा लगभग ३७० मिलियन पाउन्ड सम्पत्ति थियो । यस तुलनामा एलिजाबेथ द्वितीय भन्दा ऋषि दम्पतीसँग ४२० मिलियन पाउन्ड सम्पत्ति बढी छ ।
ऋषि दम्पतीको पैसा मुख्यतया अक्षताको बुबाको कम्पनी इन्फोसिसमा मूर्तिको सेयरबाट आउँछ । उनीसँग स्टार्ट–अप इन्क्यूबेटर क्याटामारन भेन्चर युकेको पनि स्वामित्व छ र आधा दर्जन वा अन्य कम्पनीहरूमा सेयर छ । ऋषि दम्पतीको बेलायतमा कम्तीमा तीन घरहरू रहेका छन् ।
शिक्षा
सुनकको विद्यालय जीवन बोर्डिङ स्कूलमा बितेको थियो । सुनकले निजी बोर्डिङ स्कूल, विन्चेस्टर कलेजमा पढेका थिए । सुनकले अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयमा राजनीति, दर्शन र अर्थशास्त्र विषय अध्ययन गरेका हुन् ।
उनलाई अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयमा बाट प्रथम श्रेणीको उपाधि प्रदान गरिएको थियो। ऋषिले स्ट्याण्डफोर्ड विश्वविद्यालयमा व्यवसाय प्रशासन (एमबीए)मा स्नातकोत्तर गरेका छन् ।
स्ट्याण्डफोर्ड विश्वविद्यालयमा नै उनकी पत्नी अक्षता मूर्तिसँग भेट भएको थियो । राजनीतिमा आउनुअघि उनी इन्भेस्टमेन्ट बैंक गोल्डम्यान स्याक्समा काम गर्थे। उनी दुई वटा हेज फन्डमा पनि जोडिएका थिए।
राजनीतिक जिवन
ऋषिले सात वर्षअघि मात्रै राजनीतिक यात्रा सुरु गरेका थिए । उनी २०१५ मा पहिलो पटक सांसद भएका थिए । थेरेसा मेको सरकारमा ऋषिलाई स्थानीय सरकारसम्बन्धी मन्त्रालयको जिम्मेवारी दिइएको थियो । सन् २०२० मा उनी बोरिस जोनसनको सरकारमा अर्थमन्त्री बनेका थिए ।
कोरोनाकालमा बेलायती अर्थतन्त्र सम्हालेपछि उनको चर्चा चुलिएको थियो । पछि उनले जोन्सनसँग असहमति जनाउँदै राजीनामा दिएका थिए। अरू मन्त्रीहरूले पनि धमाधम राजीनामा दिएपछि केही समयमै जोनसन सरकार ढल्यो । त्यसपछि पहिलो पटक ऋषिले प्रधानमन्त्री बन्ने दौड सुरू गरेका थिए ।
कन्जरभेटिभ पार्टीको नेता बन्ने पहिलो दौडमा उनी असफल भए । गत भदौ २० उनी अर्की सांसद लिज ट्रससँग पराजित भए। त्यो पराजयको दुई महिना नपुग्दै ऋषि नम्बर १० डाउनिङ स्ट्रिटमा पुग्न सफल भएका छन् ।
विश्वभरबाट शुभकामना
ऋषि बेलायतको प्रधानमन्त्री बन्ने भएपछि अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेन, भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीदेखि संसारका विभिन्न नेताहरूले बधाई दिएका छन् । नेपालका प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले पनि उनलाई बधाई दिएका छन् ।
प्रधानमन्त्री देउवाले आज मंगलबार सामाजिक सञ्जाल ट्विटरमार्फत उनलाई यो महत्त्वपूर्ण जिम्मेवारीका लागि शुभकामना व्यक्त गर्दै लामो समयदेखिको नेपाल–बेलायत सम्बन्धलाई अगाडि बढाउन उनीसँग काम गर्न आफू तत्पर रहेको उल्लेख गरेका छन् । अहिले सामाजिक सञ्जालमा विश्वभरका मानिसले उनलाई शुभकामना दिएका छन् ।
ऋषिको मन पर्ने पेय पदार्थ कोकाकोला हो । सुनकले ‘कोका–कोला चीजहरू सङ्कलन गर्दछ’, एउटा कार्यक्रममा विद्यालयका विद्यार्थीहरूलाई म पूर्ण रूपमा कोकको दुर्व्यसनी हु भनेका थिए ।
उनी प्रधानमन्त्रीमा चुनिए सँगै संकटोन्मुख बेलायती अर्थतन्त्र सुधारमा ल्याउन सक्लान भन्ने प्रश्न पनि उठ्न थालेको छ । प्रधानमन्त्री चुनिए पछि बीबीसी रेडियो ४ को टुडे कार्यक्रममा बाल्दै उनले भने, ‘हामीले शासन गर्छौं र निर्णयहरू फेरि सही गर्छौं भन्ने कुरा सुनिश्चित गर्ने समय आएको छ।’ ऋषिले ‘निष्ठापूर्वक’ सेवा गर्ने वाचा गरेका छन् । (विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय एजेन्सीको सहयोगमा)
प्रतिक्रिया